Co to jest umowa darowizny?
Umowa darowizny to umowa, na mocy której darczyńca przekazuje nieodpłatnie określoną rzecz lub prawo na rzecz obdarowanego. Jest to umowa jednostronna, co oznacza, że obdarowany nie musi niczego dawać w zamian.
Główne cechy umowy darowizny to:
Darczyńca przekazuje coś bez oczekiwania na świadczenie zwrotne.
W przypadku darowizny nieruchomości umowa musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Dla innych przedmiotów darowizny, jak pieniądze czy samochód, forma aktu notarialnego nie jest wymagana.
Darowizny są opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn, ale darowizny na rzecz najbliższej rodziny czyli: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę mogą być zwolnione z tego podatku, jeśli zostaną zgłoszone do urzędu skarbowego w odpowiednim terminie. Zgłoszenia darowizn sporządzonych w formie aktu notarialnego dokonuje za strony notariusz.
Jakie są skutki umowy darowizny?
Umowa darowizny wywołuje kilka istotnych skutków prawnych zarówno dla darczyńcy, jak i obdarowanego:
Darczyńca traci prawo własności do przedmiotu darowizny, a obdarowany nabywa pełne prawo do tego przedmiotu.
Obdarowany jest zobowiązany do zapłaty podatku od darowizny, chyba że darowizna jest zwolniona z podatku.
Darczyńca odpowiada za ewentualne wady darowanej rzeczy tylko w ograniczonym zakresie, chyba że szkoda została wyrządzona umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
Darowizna może mieć wpływ na wysokość zachowku, czyli części majątku, której nie można pozbawić przyszłych spadkobierców.
Czy można darować nieruchomość bez notariusza?
Nie, zgodnie z polskim prawem darowizna nieruchomości musi być dokonana w formie aktu notarialnego. Umowa darowizny nieruchomości bez udziału notariusza jest nieważna i nie przenosi jej własności.
Akt notarialny zapewnia bezpieczeństwo transakcji i gwarantuje, że wszystkie formalności prawne są spełnione. Bez aktu notarialnego, darowizna nieruchomości nie będzie miała skutków prawnych, co może prowadzić do poważnych komplikacji w przyszłości.
Jakie dokumenty są niezbędne do sporządzenia umowy darowizny?
Do sporządzenia umowy darowizny potrzebne są następujące dokumenty:
- Dowody osobiste darczyńcy i obdarowanego (lub paszporty, karta pobytu). W przypadku firm – aktualny odpis z KRS lub CEIDG oraz pełnomocnictwa,
- Odpis księgi wieczystej (pobierany przez notariusza przed aktem),
- Akt notarialny nabycia nieruchomości, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, akt poświadczenia dziedziczenia czy też akt własności ziemi (w oryginale lub wypisie, odpisie)
- zaświadczenie wydane przez właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego stosownie do treści przepisu art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn, z treści którego wynikać będzie, że nabycie jest zwolnione od podatku lub że należny podatek został zapłacony albo zobowiązanie podatkowe wygasło wskutek przedawnienia, w przypadkach, gdy nabycie nieruchomości nastąpiło w drodze:
-
- darowizny dokonanej po 01 stycznia 2007 roku,
- nieodpłatnego zniesienia współwłasności dokonanego po 01 stycznia 2007 roku,
- dziedziczenia bez względu na datę,
- zasiedzenia bez względu na datę,
- wypis z rejestru gruntów (dla każdej działki objętej księgą wieczystą) – nie starsze niż 3 miesiące (wydawane przez Starostę Powiatowego lub Prezydenta miasta na prawach powiatu);
- wypis z kartoteki budynków budynków, jeżeli nieruchomość jest zabudowana – nie starszy niż 3 miesiące (wydawany przez Starostę Powiatowego lub Prezydenta miasta na prawach powiatu);
- wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego o przeznaczeniu nieruchomości w tym planie lub zaświadczenie, z treści którego wynikać, że jest nieruchomość położona jest na terenie, gdzie nie ma obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – nie starsze niż 3 miesiące, decyzja o warunkach zabudowy (wydawane przez Prezydenta Miasta/Burmistrza/Wójta Gminy);
- zaświadczenie stwierdzające, że w budynku/pod adresem nikt nie jest zameldowany na pobyt stały lub czasowy (wydawane przez Prezydenta Miasta/Burmistrza/Wójta Gminy) – wydane nie wcześniej niż 7 dni przed aktem notarialnym (na życzenie strony nabywającej),
- wyrys z mapy ewidencyjnej, jeżeli odłączana będzie działka z księgi wieczystej lub jeżeli powierzchnia nieruchomości jest niezgodna z wpisem w księdze wieczystej
- ostateczna decyzja podziałowa, jeżeli nieruchomość pochodzi z podziału (wraz z mapą sytuacyjną do celów prawnych),
- w przypadku nieruchomości obciążonej hipoteką – zaświadczenie Banku o wysokości zadłużenia z tytułu udzielnego kredytu hipotecznego wraz z informacją, że po spłacie całego zadłużenia Bank wyda zgodę na wykreślenie hipoteki obciążającej nieruchomość (musi być ważne na dzień dokonywania czynności) lub zgoda wierzyciela na jej wykreślenie,
- akty stanu cywilnego dokumentujące stopień pokrewieństwa/ powinowactwa pomiędzy stronami, jeżeli pokrewieństwo/ powinowactwo zachodzi i nie wynika z okazanych dokumentów tożsamości.
- Dowody osobiste darczyńcy i obdarowanego (lub paszporty, karta pobytu). W przypadku firm – aktualny odpis z KRS lub CEIDG oraz pełnomocnictwa,
- Odpis księgi wieczystej (pobierany przez notariusza przed aktem),
- Akt notarialny nabycia lokalu, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, akt poświadczenia dziedziczenia (w oryginale lub wypisie, odpisie),
- zaświadczenie wydane przez właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego stosownie do treści przepisu art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn, z treści którego wynikać będzie, że nabycie jest zwolnione od podatku lub że należny podatek został zapłacony albo zobowiązanie podatkowe wygasło wskutek przedawnienia, w przypadkach, gdy nabycie lokalu nastąpiło w drodze:
-
- darowizny dokonanej po 01 stycznia 2007 roku,
- nieodpłatnego zniesienia współwłasności dokonanego po 01 stycznia 2007 roku,
- dziedziczenia bez względu na datę,
- zasiedzenia bez względu na datę,
- wypis z rejestru gruntów (dla działki, na której posadowiony jest budynek, w którym znajduje się lokal) – nie starsze niż 3 miesiące (wydawane przez Starostę Powiatowego lub Prezydenta miasta na prawach powiatu);
- wypis z rejestru lokali – nie starszy niż 3 miesiące (wydawany przez Starostę Powiatowego lub Prezydenta miasta na prawach powiatu);
- zaświadczenie stwierdzające, że pod adresem nikt nie jest zameldowany na pobyt stały lub czasowy (wydawane przez Prezydenta Miasta/Burmistrza/Wójta Gminy) – wydane nie wcześniej niż 7 dni przed aktem notarialnym (na życzenie strony nabywającej),
- w przypadku lokalu obciążonego hipoteką – zaświadczenie Banku o wysokości zadłużenia z tytułu udzielnego kredytu hipotecznego wraz z informacją, że po spłacie całego zadłużenia Bank wyda zgodę na wykreślenie hipoteki obciążającej nieruchomość (musi być ważne na dzień dokonywania czynności) lub zgoda wierzyciela na jej wykreślenie,
- akty stanu cywilnego dokumentujące stopień pokrewieństwa/ powinowactwa pomiędzy stronami, jeżeli pokrewieństwo/ powinowactwo zachodzi i nie wynika z okazanych dokumentów tożsamości.
- Dowody osobiste darczyńcy i obdarowanego (lub paszporty, karta pobytu). W przypadku firm – aktualny odpis z KRS lub CEIDG oraz pełnomocnictwa,
- Odpis księgi wieczystej, o ile została dla tego prawa założona (pobierany przez notariusza przed aktem),
- Akt notarialny nabycia prawa, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, akt poświadczenia dziedziczenia, przydział (w oryginale lub wypisie, odpisie),
- zaświadczenie wydane przez właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego stosownie do treści przepisu art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn, z treści którego wynikać będzie, że nabycie jest zwolnione od podatku lub że należny podatek został zapłacony albo zobowiązanie podatkowe wygasło wskutek przedawnienia, w przypadkach, gdy nabycie prawa nastąpiło w drodze:
-
- darowizny dokonanej po 01 stycznia 2007 roku,
- nieodpłatnego zniesienia współwłasności dokonanego po 01 stycznia 2007 roku,
- dziedziczenia bez względu na datę,
- zasiedzenia bez względu na datę,
- zaświadczenie wydane przez spółdzielnię, z treści którego wynikać będzie stan prawny lokalu, położenie lokalu w budynku, ilość pomieszczeń, powierzchnia lokalu, ewentualnie o komórce lokatorskiej używanej przez uprawnionych, czy uprawnieni zalegają z opłatami na rzecz spółdzielni, oraz czy spółdzielnia jest właścicielem lub wieczystym użytkownikiem gruntu, na którym znajduje się budynek. Zaświadczenie winno zawierać adnotację, że zostało wydane w celu przedłożenia w kancelarii notarialnej,
- zaświadczenie stwierdzające, że pod adresem nikt nie jest zameldowany na pobyt stały lub czasowy (wydawane przez Prezydenta Miasta/Burmistrza/Wójta Gminy) – wydane nie wcześniej niż 7 dni przed aktem notarialnym (na życzenie strony nabywającej),
- w przypadku prawa obciążonego hipoteką – zaświadczenie Banku o wysokości zadłużenia z tytułu udzielnego kredytu hipotecznego wraz z informacją, że po spłacie całego zadłużenia Bank wyda zgodę na wykreślenie hipoteki obciążającej spółdzielcze prawo do lokalu (musi być ważne na dzień dokonywania czynności) lub zgoda wierzyciela na jej wykreślenie,
- akty stanu cywilnego dokumentujące stopień pokrewieństwa/ powinowactwa pomiędzy stronami, jeżeli pokrewieństwo/ powinowactwo zachodzi i nie wynika z okazanych dokumentów tożsamości.
Jakie są koszty związane z darowizną?
Koszty związane z darowizną mogą obejmować kilka różnych opłat i podatków. Oto najważniejsze z nich:
Koszt sporządzenia aktu notarialnego zależy od wartości darowizny. Notariusz pobiera taksę notarialną, która jest ustalana według stawek, określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej.
Podatek ten zależy od stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym oraz wartości darowizny. Najbliższa rodzina (np. dzieci, rodzice) może być zwolniona z podatku, pod warunkiem zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy. Dla innych osób stawki podatku wynoszą od 3% do 20% wartości darowizny. Notariusz jest zobowiązany pobrać od obdarowanego należny podatek i przekazać do właściwego urzędu skarbowego.
W niektórych przypadkach konieczne może być złożenie aktu obejmującego darowiznę do sądu, co generuje dodatkowe koszty. Opłaty sądowe mogą się różnić w zależności od obowiązujących przepisów prawnych.
Mogą obejmować opłaty za ewentualną wycenę nieruchomości, sporządzenie dodatkowych dokumentów czy inne czynności notarialne.
Czy można odwołać darowiznę nieruchomości?
Tak, darowiznę nieruchomości można odwołać, ale tylko w określonych sytuacjach przewidzianych przez prawo. Oto główne przypadki, w których możliwe jest odwołanie darowizny:
Darczyńca może odwołać darowiznę, jeśli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Przykłady rażącej niewdzięczności mogą obejmować poważne naruszenia norm moralnych, takie jak przemoc fizyczna lub psychiczna.
Jeśli darczyńca po dokonaniu darowizny popadnie w niedostatek, może odwołać darowiznę. W takim przypadku obdarowany ma obowiązek dostarczać darczyńcy środków do życia w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia.
Darczyńca może odwołać darowiznę, jeśli przedmiot darowizny nie został jeszcze przekazany obdarowanemu, a sytuacja majątkowa darczyńcy uległa znacznemu pogorszeniu.
Odwołanie darowizny wymaga zachowania odpowiednich formalności prawnych, w tym sporządzenia odpowiednich dokumentów u notariusza.
